Terza declinazione latino - Studentville

Terza declinazione latino

Schema, regole grammaticali e particolarità della terza declinazione latina

Primo Gruppo

Il primo gruppo comprende sostantivi imparisillabi (maschili, femminili e neutri) con una sola consonante dinanzi all'uscita -is  del genitivo singolare.

consul, consulis, m. console

 

lex, legis, f. l<legge</l

 

flumen, fluminis, n. fiume

  CASI   MASCHILE   FEMMINILE   NEUTRO

SINGOLARE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
consul      
consul – is

consul- i
consul – em
consul
consul- e
lex      
leg – is

leg – i
leg – em
lex   
leg  e
flumen
flumin – is

flumin – i
flumen
flumen
flumin  e

PLURALE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
consul – es
consul – um

consul – ibus
consul – es
consul – es
consul – ibus
leg – es
leg – um
leg – ibus
leg – es
leg – es
leg – ibus
flumin – es
flumin – um

flumin – ibus
flumin – es
flumin – es
flumin – ibus

PARTICOLARITÀ DEL PRIMO GRUPPO

PLURALE – genitivo    – ium

 

GENITIVO PLURALE

cos, cotis, f.    cote
dos, dotis, f.    dote
fraus, fraudis, f.    frode
lis, litis,, f.    lite
mus, muris, m.    topo
mas, maris, m.    maschio
plebs, plebis, f.    plebe
Arpinas, Arpinatis, m.    Arpinate
Samnis, Samnitis, m.    Sannita
Quiris, Quiritis, m.    Quirite
cotium
dotium
fraudium
litium
murium
marium
plebium
Arpinatium
Samnitium
Quiritium

Secondo Gruppo

Il secondo gruppo comprende:

  • Sostantivi parisillabi

  • Sostantivi imparisillabi

ignis, ignis, m. fuoco

 

urbs, urbis, f. città

 

os, ossis, n. osso

  CASI   MASCHILE   FEMMINILE   NEUTRO

SINGOLARE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
ignis     
ign – is

ign – i
ign – em
ignis
ign – e
urbs        
urb – is

urb – i
urb – em
urbs   
urb  e
os
oss – is

oss – i
os
os
oss  o

PLURALE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
ign – es
ign – ium

ign – ibus
ign – es
ign – es
ign – ibus
urb – es
urb – ium

urb – ibus
urb – es 
urb – es
urb – ibus
oss – a
oss – ium

oss – ibus
oss – a
oss – a
oss – ibus

PARTICOLARITÀ DEL SECONDO GRUPPO

PLURALE – genitivo – um

 

GENITIVO PLURALE

accipiter, accipitris, m.    sparviero
pater, patris, m.    padre
mater, matris, f.    madre
frater, fratsris, m.    fratello
panis, panis,  m.    pane
canis, canis, m.    cane
vates, vatis, m.    vate
sedes, sedis, f.    sede
gigas, gigantis, m.    gigante
accipitrum
patrum
matrum
fratrum
panum
canum
vatum
sedum
gigantum

Terzo Gruppo

Il terzo gruppo comprende sostantivi neutri che escono al nominativo in – al, – ar. – e

animal, animalis, n. animale

 

calcar, calcaris, n. sprone

 

mare, maris, n. mare

SINGOLARE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
animal    
animal – is

animal –i
animal 
animal 
animal –i
calcar     
calcar – is

calcar – i
calcar     
calcar       
calcar – i
mare
mar – is

mar – i
mare
mare
mar – i

PLURALE

Nominativo
Genitivo
Dativo
Accusativo
Vocativo
Ablativo
animal – ia
animal – ium
animal – ibus
animal – ia
animal – ia
animal – ibus
calcar – ia
calcar – ium
calcar – ibus
calcar – ia

calcar – ia
calcar – ibus
mar – ia
mar – ium
mar – ibus
mar – ia

mar – ia
mar – ibus

 

PARTICOLARITA' DEL TERZO GRUPPO

– Uscite notevoli

SINGOLARE accusativo – im

SINGOLARE – ablativo  – i

 

 ACCUSATIVO

 

ABLATIVO

buris, is    f. manico
ravis, is    f. raucedine
tussis, is    f. tosse
vis ,roboris  f.  forza
puppis, is    f. poppa
febris, is    f. febbre
turris, is,   f. torre
Neapolis, is    f. Napoli
Araris, is    m. l'Arar
Caralis, is    f. Cagliari

burim
ravim
tussim
vim
puppim
febrim
turrim
Neapolim
Ararim
Caralim

  buri
ravi
tussi
vi
puppi
febri
turri
Neapoli
Arari
Carali

– Nomi irregolari

vis, roboris,  f.  forza

SING. vis, roboris, robori, vim, vis, vi
PLUR. vires, virium, viribus, vires, vires, viribus

bos, bovis, m. e f.  bue, vacca

SING. regolare
PLUR. boves, boum, bobus (bubus), boves, boves, bobus (bubus)

iugerum, in. iugero

SING.

segue la seconda declinazione

iugerum, iugeri, iugero, iugerum, iugerum, iugero
PLUR.

segue la terza declinazione

iugera, iugerum, iugeribus, iugera, iugera, iugeribus

vas, vasis, n. vaso

SING.

segue la terza declinazione

vas, vasis, vasi, vas, vas, vase
PLUR.

segue la seconda  declinazione

vasa, vasorum, vasis, vasa, vasa, vasis

– Singularia tantum

Termini che si usano solo al singolare.

indoles, is    f.  indole
proles, is    f.  prole
plebs, plebis   f.  plebe
pietas, atisI    f.  pietà
vesper, eris    m.  sera
senectus, utis    f.  vecchiaia
ver, veris    n.  primavera
suppellex, ctilis    f.  suppellettili

– Pluralia tantum

fores, forium    f.  porta
viscera, um    n.  viscere
moenia, ium    f. mura
Manes, ium    m.  i Mani
Alpes, ium    f.  Alpi
Sardes, ium    f.  Sardi

– Sostantivi con significato diverso al plurale

aedis, is    f.  tempio aedes, ium    f.  casa
finis, is    m.  confine fines, finium    m.  territorio
pars, partis    f.  parte partes, partium    f.  partito, fazione
ops, opis    f.  aiuto opes, ium    f.  ricchezza
sors, sortis    f.  sorte sortes, ium    f.  responso

 

  • Declinazioni

Ti potrebbe interessare

Link copiato negli appunti