Tirteo, un poeta-soldato

Interea Messenii, cum virtute non possent, per insidias expugnantur a Lacedaemoniis. Dein, cum per annos octoginta gravia servitutis verbera perpessi essent, post longam poenarum patientiam bellum restauraverunt. Lacedaemonii de belli eventu oraculum Delphis consuluerunt iisque responsum est ut ducem belli ab Atheniensibus peterent. Porro Athenienses, cum quod oraculum fatum erat cognovissent, in contemptum Spartanorum Tyrtaeum, poëtam claudo pede, miserunt, qui tribus proeliis fusus est et tantam desperationem Spartanis adduxit, ut servos suos ad supplementum exercitus manumitterent. Sed reges Lacedaemoniorum, ne contra fortunam pugnando maiora detrimenta civitati infunderent, reducére exercitum statuerunt; at Tyrtaeus carmina qui exercitui composuerat pro contione recitavit, in quibus hortamenta virtutis, damnorum solacia, belli consilia conscripserat. Itaque tantum ardorem militibus iniecit, ut non de salute, sed de sepultura solliciti tesseras cum suis et patrum nominibus dextro bracchio deligarent, ut ex indicio titulorum tradi sepulturae possent. Cum sic animatum reges exercitum viderent, curant rem hostibus nuntiare; Messeniis autem non timorem res, sed aemulationem mutuam dedit. Itaque tanto animo concursum est, ut raro umquam cruentius proelium fuerit. Ad postremum tamen victoriam Lacedaemonii persecuti sunt.