Interea reges ingenti mole Latinus
quadriiugo vehitur curru cui tempora circum
aurati bis
sex radii fulgentia cingunt,
Solis avi specimen, bigis it Turnus in albis,
bina manu lato crispans hastilia ferro. 165
hinc pater Aeneas, Romanae stirpis origo,
sidereo flagrans clipeo et caelestibus armis
et iuxta Ascanius, magnae
spes altera Romae,
procedunt castris, puraque in veste sacerdos
saetigeri fetum suis intonsamque bidentem 170
attulit admovitque pecus flagrantibus aris.
illi ad surgentem conversi lumina solem
dant fruges manibus salsas et
tempora ferro
summa notant pecudum, paterisque altaria libant.
Tum pius Aeneas stricto sic ense precatur: 175
‘esto nunc Sol testis et haec mihi terra vocanti,
quam propter tantos potui perferre labores,
et pater
omnipotens et tu Saturnia coniunx
iam melior, iam, diva, precor, tuque inclute Mavors,
cuncta tuo qui bella, pater, sub
numine torques; 180
fontisque fluviosque voco, quaeque aetheris alti
religio et quae caeruleo sunt numina ponto:
cesserit Ausonio si fors victoria Turno,
convenit Evandri victos discedere ad urbem,
cedet Iulus agris, nec post
arma ulla rebelles 185
Aeneadae referent ferrove haec regna lacessent.
sin nostrum adnuerit nobis victoria Martem
ut
potius reor et potius di numine firment,
non ego nec Teucris Italos parere iubebo
nec mihi regna peto: paribus se
legibus ambae 190
invictae gentes aeterna in foedera mittant.
sacra deosque dabo; socer arma Latinus habeto,
imperium sollemne socer; mihi moenia Teucri
constituent urbique dabit Lavinia nomen.’
Sic prior Aeneas, sequitur
sic deinde Latinus 195
suspiciens caelum, tenditque ad sidera dextram:
‘haec eadem, Aenea, terram, mare, sidera, iuro
Latonaeque genus duplex Ianumque bifrontem,
vimque deum infernam et duri sacraria Ditis;
audiat haec genitor qui
foedera fulmine sancit. 200
tango aras, medios ignis et numina testor:
nulla dies pacem hanc Italis nec foedera rumpet,
quo res cumque cadent; nec me vis ulla volentem
avertet, non, si tellurem effundat in undas
diluvio miscens
caelumque in Tartara solvat, 205
ut sceptrum hoc’ dextra sceptrum nam forte gerebat
‘numquam fronde levi fundet
virgulta nec umbras,
cum semel in silvis imo de stirpe recisum
matre caret posuitque comas et bracchia ferro,
olim
arbos, nunc artificis manus aere decoro 210
inclusit patribusque dedit gestare Latinis.’
talibus inter se firmabant
foedera dictis
conspectu in medio procerum. tum rite sacratas
in flammam iugulant pecudes et viscera vivis
eripiunt, cumulantque oneratis lancibus aras. 215
- Latino
- Eneide
- Virgilio
