Paragrafo 96
Sed quoniam a quattuor fontibus honestatis primo libro officia duximus in eisdem versemur
cum docebimus ea quae videantur esse utilia neque sint quam sint virtutis inimica. Ac de prudentia quidem quam vult imitari
malitia itemque de iustitia quae semper est utilis disputatum est. Reliquae sunt duae partes honestatis quarum altera in animi
excellentis magnitudine et praestantia cernitur altera in conformatione et moderatione continentiae et
temperantiae.
Paragrafo 97
Utile videbatur Ulixi ut quidem poetae tragici prodiderunt
nam apud Homerum optimum auctorem talis de Ulixe nulla suspicio est sed insimulant eum tragoediae simulatione insaniae militiam
subterfugere voluisse. Non honestum consilium at utile ut aliquis fortasse dixerit regnare et Ithacae vivere otiose cum
parentibus cum uxore cum filio. Ullum tu decus in cotidianis laboribus cum hac tranquillitate conferendum putas? Ego vero istam
contemnendam et abiciendam quoniam quae honesta non sit ne utilem quidem esse
arbitror.
Paragrafo 98
Quid enim auditurum putas fuisse Ulixem si in illa simulatione
perseverasset? Qui cum maximas res gesserit in bello tamen haec audiat ab Aiace
“Cuius ipse princeps iuris iurandi
fuit
Quod omnes scitis solus neglexit fidem.
Furere adsimulare ne coiret institit.
Quod ni Palamedi perspicax
prudentia
Istius percepset malitiosam audaciam
Fide sacratae ius perpetuo falleret.”
Paragrafo 99
Illi vero non modo cum hostibus verum etiam cum fluctibus id quod
fecit dimicare melius fuit quam deserere consentientem Graeciam ad bellum barbaris inferendum. Sed omittamus et fabulas et
externa; ad rem factam nostramque veniamus. M. Atilius Regulus cum consul iterum in Africa ex insidiis captus esset duce
Xanthippo Lacedaemonio imperatore autem patre Hannibalis Hamilcare iuratus missus est ad senatum ut nisi redditi essent Poenis
captivi nobiles quidam rediret ipse Carthaginem. Is cum Romam venisset utilitatis speciem videbat sed eam ut res declarat
falsam iudicavit; quae erat talis: manere in patria esse domui suae cum uxore cum liberis quam calamitatem accepisset in bello
communem fortunae bellicae iudicantem tenere consularis dignitatis gradum. Quis haec negat esse utilia? quem censes? Magnitudo
animi et fortitudo negat.
Paragrafo 100
Num locupletiores quaeris auctores? Harum enim
est virtutum proprium nihil extimescere omnia humana despicere nihil quod homini accidere possit intolerandum putare. Itaque
quid fecit? In senatum venit mandata euit sententiam ne diceret recusavit; quamdiu iure iurando hostium teneretur non esse se
senatorem. Atque illud etiam (“O stultum hominem” dixerit quispiam “et repugnantem utilitati suae!”) reddi captivos negavit
esse utile; illos enim adulescentes esse et bonos duces se iam confectum senectute. Cuius cum valuisset auctoritas captivi
retenti sunt ipse Carthaginem rediit neque eum caritas patriae retinuit nec suorum. Neque vero tum ignorabat se ad
crudelissimum hostem et ad exquisita supplicia proficisci sed ius iurandum conservandum putabat. Itaque tum cum vigilando
necabatur erat in meliore causa quam si domi senex captivus periurus consularis remansisset.
- Latino
- De Officiis
- Cicerone
