Paragrafo 31
Postquam vero pontificatum maximum quem numquam vivo Lepido auferre sustinuerat mortuo demum suscepit quidquid fatidicorum librorum Graeci Latinique generis nullis vel parum idoneis auctoribus vulgo ferebatur supra duo milia contracta undique cremavit ac solos retinuit Sibyllinos bos quoque dilectu habito; condiditque duobus forulis auratis sub Palatini Apollinis basi. Annum a Divo lulio ordinatum sed postea neglegentia conturbatum atque confusum rursus ad pristinam rationem redegit; in cuius ordinatione Sextilem mensem e suo cognomine nuncupavit magis quam Septembrem quo erat natus quod hoc sibi et primus consulatus et in signes victoriae optigissent. Sacerdotum et numerum et dignitatem sed et commoda auxit praecipue Vestalium virginum. Cumque in demortuae locum aliam capi oporteret ambirentque multi ne filias in sortem darent adiuravit si cuiusquam neptium suarum competeret aetas oblaturum se fuisse eam. Nonnulla etiam ex antiquis caerimoniis paulatim abolita restituit ut Salutis augurium Diale flamonium sacrum Lupercale ludos Saeculares et Compitalicios. Lupercalibus vetuit currere inberbes item Saecularibus ludis iuvenes utriusque sexus prohibuit ullum nocturnum spectaculum frequentare nisi cum aliquo maiore natu propinquorum. Compitales Lares ornari bis anno instituit vernis floribus et aestivis. Proximum a dis immortalibus honorem memoriae ducum praestitit qui imperium p. R. ex minimo maximum reddidissent. Itaque et opera cuiusque manentibus titulis restituit et statuas omnium triumphali effigie in utraque fori sui porticu dedicavit professus et edicto: commentum id se ut ad illorum vitam velut ad exemplar et ipse dum viveret et insequentium aetatium principes exigerentur a civibus. Pompei quoque statuam contra theatri eius regiam marmoreo Iano superposuit translatam e curia in qua C. Caesar fuerat occisus.
Paragrafo 32
Pleraque pessimi exempli in perniciem publicam aut ex consuetudine licentiaque bellorum civilium duraverant aut per pacem etiam exstiterant. Nam et grassatorum plurimi palam se ferebant succincti ferro quasi tuendi sui causa et rapti per agros viatores sine discrimine liberi servique ergastulis possessorum supprimebantur et plurimae factiones titulo collegi novi ad nullius non facinoris societatem coibant. Igitur grassaturas dispositis per opportuna loca stationibus inhibuit ergastula recognovit collegia praeter antiqua et legitima dissolvit. Tabulas veterum aerari debitorum vel praecipuam calumniandi materiam exussit; loca in urbe publica iuris ambigui possessoribus adiudicavit; diuturnorum reorum et ex quorum sordibus nihil aliud quam voluptas inimicis quaereretur nomina abolevit condicione proposita ut si quem quis repetere vellet par periculum poenae subiret. Ne quod autem maleficium negotiumve in punitate vel mora elaberetur triginta amplius dies qui honoraris ludis occupabantur actui rerum accommodavit. Ad tris iudicum decurias quartam addidit ex inferiore censu quae ducenariorum vocaretur iudicaretque de levioribus summis. Iudices a tricensimo aetatis anno adlegit id est quinquennio maturius quam solebant. Ac plerisque iudicandi munus detractantibus vix concessit ut singulis decuriis per vices annua vacatio esset et ut solitae agi Novembri ac Decembri mense res omitterentur.
Paragrafo 33
Ipse ius dixit assidue et in noctem nonnumquam si parum corpore valeret lectica pro tribunali collocata vel etiam domi cubans. Dixit autem ius non diligentia modo summa sed et lenitate siquidem manifesti parricidii reum ne culleo insueretur quod non nisi confessi adficiuntur hac poena ita fertur interrogasse: “Certe patrem tuum non occidisti ?” Et cum de falso testamento ageretur omnesque signatores lege Cornelia tenerentur non tantum duas tabellas damnatoriam et absolutoriam simul cognoscentibus dedit sed tertiam quoque qua ignosceretur iis quos fraude ad signandum vel errore inductos constitisset. Appellationes quotannis urbanorum quidem litigatorum praetori delegabat urbano at provincialium consularibus viris quos singulos cuiusque provinciae negotiis praeposuisset.
Paragrafo 34
Leges retractavit et quasdam ex integro sanxit ut sumptuariam et de adulteriis et de pudicitia de ambitu de maritandis ordinibus. Hanc cum aliquanto severius quam ceteras emendasset prae tumultu recusantium perferre non potuit nisi adempta demum lenitave parte poenarum et vacatione trienni data auctisque praemiis. Sic quoque abolitionem eius publico spectaculo pertinaciter postulante equite accitos Germanici liberos receptosque partim ad se partim in patris gremium ostentavit manu vultuque significans ne gravarentur imitari iuvenis exemplum. Cumque etiam inmaturitate sponsarum et matrimoniorum crebra mutatione vim legis eludi sentiret tempus sponsas habendi coartavit divortiis modum imposuit.
Paragrafo 35
Senatorum affluentem numerum deformi et incondita turbañerant enim super mille et quidam indignissimi et post necem Caesaris per gratiam et praemium adlecti quos orcinos vulgus vocabatñad modum pristinum et splendorem redegit duabus lectionibus: prima ipsorum arbitratu quo vir virum legit secunda suo et Agrippae; quo tempore existimatur lorica sub veste munitus ferroque cinctus praesedisse decem valentissimis senatorii ordinis amicis sellam suam circumstantibus. Cordus Cremutius scribit ne admissum quidem tunc quem quam senatorum nisi solum et praetemptato sinu. Quosdam ad excusandi se verecundiam compulit servavitque etiam excusantibus insigne vestis et spectandi in orchestra epulandique publice ius. Quo autem lecti probatique et religiosius et minore molestia senatoria munera fungerentur sanxit ut prius quam consideret quisque ture ac mero supplicaret apud aram eius dei in cuius templo coiretur et ne plus quam bis in mense legitimus senatus ageretur Kalendis et Idibus neve Septembri Octobrive mense ullos adesse alios necesse esset quam sorte ductos per quorum numerum decreta confici possent; sibique instituit consilia sortiri semenstria cum quibus de negotiis ad frequentem senatum referendis ante tractaret. Sententias de maiore negotio non more atque ordine sed prout libuisset perrogabat ut perinde quisque animum intenderet ac si censendum magis quam adsentiendum esset.
- Latino
- Divus Augustus
- Svetonio
