Paragrafo 81
Sed Caesari futura caedes euidentibus prodigiis denuntiata est. paucos ante menses cum in colonia Capua deducti lege Iulia coloni ad extruendas uillas uetustissima sepulcra dis[s]icerent idque eo studiosius facerent quod aliquantum uasculorum operis antiqui scrutantes reperiebant tabula aenea in monimento in quo dicebatur Capys conditor Capuae sepultus inuenta est conscripta litteris uerbisque Graecis hac sententia: quandoque ossa Capyis detecta essent fore ut illo prognatus manu consanguineorum necaretur magnisque mox Italiae cladibus uindicaretur. cuius rei ne quis fabulosam aut commenticiam putet auctor est Cornelius Balbus familiarissimus Caesaris. proximis diebus equorum greges quos in traiciendo Rubiconi flumini consecrarat ac uagos et sine custode dimiserat comperit pertinacissime pabulo abstinere ubertimque flere. et immolantem haruspex Spurinna monuit caueret periculum quod non ultra Martias Idus proferretur. pridie autem easdem Idus auem regaliolum cum laureo ramulo Pompeianae curiae se inferentem uolucres uarii generis ex proximo nemore persecutae ibidem discerpserunt. ea uero nocte cui inluxit dies caedis et ipse sibi uisus est per quietem interdum supra nubes uolitare alias cum Ioue dextram iungere; et Calpurnia uxor imaginata est conlabi fastigium domus maritumque in gremio suo confodi; ac subito cubiculi fores sponte patuerunt. Ob haec simul et ob infirmam ualitudinem diu cunctatus an se contineret et quae apud senatum proposuerat agere differret tandem Decimo Bruto adhortante ne frequentis ac iam dudum opperientis destitueret quinta fere hora progressus est libellumque insidiarum indicem ab obuio quodam porrectum libellis ceteris quos sinistra manu tenebat quasi mox lecturus commiscuit. dein pluribus hostiis caesis cum litare non posset introiit curiam spreta religione Spurinnamque irridens et ut falsum arguens quod sine ulla sua noxa Idus Martiae adessent: quanquam is uenisse quidem eas diceret sed non praeterisse.
Paragrafo 82
Assidentem conspirati specie officii circumsteterunt ilicoque Cimber Tillius qui primas partes susceperat quasi aliquid rogaturus propius accessit renuentique et gestu[m] in aliud tempus differenti ab utroque umero togam adprehendit: deinde clamantem: ‘ista quidem uis est!’ alter e Cascis auersum uulnerat paulum infra iugulum. Caesar Cascae brachium arreptum graphio traiecit conatusque prosilire alio uulnere tardatus est; utque animaduertit undique se strictis pugionibus peti toga caput obuoluit simul sinistra manu sinum ad ima crura deduxit quo honestius caderet etiam inferiore corporis parte uelata. atque ita tribus et uiginti plagis confossus est uno modo ad primum ictum gemitu sine uoce edito etsi tradiderunt quidam Marco Bruto irruenti dixisse: kai su teknon; exanimis diffugientibus cunctis aliquamdiu iacuit donec lecticae impositum dependente brachio tres seruoli domum rettulerunt. nec in tot uulneribus ut Antistius medicus existimabat letale ullum repertum est nisi quod secundo loco in pectore acceperat. Fuerat animus coniuratis corpus occisi in Tiberim trahere bona publicare acta rescindere sed metu Marci Antoni consulis et magistri equitum Lepidi destiterunt.
Paragrafo 83
Postulante ergo Lucio Pisone socero testamentum eius aperitur recitaturque in Antoni domo quod Idibus Septembribus proximis in Lauicano suo fecerat demandaueratque uirgini Vestali maximae. Quintus Tubero tradit heredem ab eo scribi solitum ex consulatu ipsius primo usque ad initium ciuilis belli Cn. Pompeium idque militibus pro contione recitatum. sed nouissimo testamento tres instituit heredes sororum nepotes Gaium Octauium ex dodrante et Lucium Pinarium et Quintum Pedium ex quadrante reliquo[s]; in ima cera Gaium Octauium etiam in familiam nomenque adoptauit; plerosque percussorum in tutoribus fili si qui sibi nasceretur nominauit Decimum Brutum etiam in secundis heredibus. populo hortos circa Tiberim publice et uiritim trecenos sestertios legauit.
Paragrafo 84
Funere indicto rogus extructus est in Martio campo iuxta Iuliae tumulum et pro rostris aurata aedes ad simulacrum templi Veneris Genetricis collocata; intraque lectus eburneus auro ac purpura stratus et ad caput tropaeum cum ueste in qua fuerat occisus. praeferentibus munera quia suffecturus dies non uidebatur praeceptum ut omisso ordine quibus quisque uellet itineribus urbis portaret in Campum. inter ludos cantata sunt quaedam ad miserationem et inuidiam caedis eius accommodata ex Pacuui Armorum iudicio: men seruasse ut essent qui me perderent? et ex Electra Acili ad similem sententiam. laudationis loco consul Antonius per praeconem pronuntiauit senatus consultum quo omnia simul ei diuina atque humana decreuerat item ius iurandum quo se cuncti pro salute unius astrinxerant; quibus perpauca a se uerba addidit. lectum pro rostris in forum magistratus et honoribus functi detulerunt. quem cum pars in Capitolini Iouis cella cremare pars in curia Pompei destinaret repente duo quidam gladiis succincti ac bina iacula gestantes ardentibus cereis succenderunt confestimque circumstantium turba uirgulta arida et cum subselliis tribunalia quicquid praeterea ad donum aderat congessit. deinde tibicines et scaenici artifices uestem quam ex triumphorum instrumento ad praesentem usum induerant detractam sibi atque discissam iniecere flammae et ueteranorum militum legionarii arma sua quibus exculti funus celebrabant; matronae etiam pleraeque ornamenta sua quae gerebant et liberorum bullas atque praetextas. In summo publico luctu exterarum gentium multitudo circulatim suo quaeque more lamentata est praecipueque Iudaei qui etiam noctibus continuis bustum frequentarunt.
Paragrafo 85
Plebs statim a funere ad domum Bruti et Cassi[i] cum facibus tetendit atque aegre repulsa obuium sibi Heluium Cinnam per errorem nominis quasi Cornelius is esset quem grauiter pridie contionatum de Caesare requirebat occidit caputque eius praefixum hastae circumtulit. postea solidam columnam prope uiginti pedum lapidis Numidici in foro statuit [in]scripsitque parenti patriae. apud eam longo tempore sacrificare uota suscipere controuersias quasdam interposito per Caesarem iure iurando distrahere perseuerauit.
- Latino
- Divus Iulius
- Svetonio
