Reliquit et rerum
suarum commentarios Gallici ciuilisque belli Pompeiani. nam Alexandrini Africique et Hispaniensis incertus auctor est: alii
Oppium putant, alii Hirtium, qui etiam Gallici belli nouissimum imperfectumque librum suppleuerit. de commentariis Caesaris
Cicero in eodem Bruto sic refert: ‘commentarios scripsit ualde quidem probandos: nudi sunt, recti et uenusti, omni ornatu
orationis tamquam ueste detracta; sed dum uoluit alios habere parata, unde sumerent qui uellent scribere historiam, ineptis
gratum fortasse fecit, qui illa uolent calamistris inurere, sanos quidem homines a scribendo deterruit.’ de isdem
commentariis Hirtius ita praedicat: ‘adeo probantur omnium iudicio, ut praerepta, non praebita facultas scriptoribus
uideatur. [cuius tamen rei maior nostra quam reliquorum est admiratio; ceteri enim, quam bene atque emendate,] nos etiam, quam
facile atque celeriter eos perscripserit, scimus.’ Pollio Asinius parum diligenter parumque integra ueritate compositos
putat, cum Caesar pleraque et quae per alios erant gesta temere crediderit et quae per se, uel consulto uel etiam memoria
lapsus perperam ediderit; existimatque rescripturum et correcturum fuisse. reliquit et ‘de analogia’ duos libros et
‘Anticatones’ totidem ac praeterea poema quod inscribitur Iter. quorum librorum primos in transitu Alpium, cum ex
citeriore Gallia conuentibus peractis ad exercitum rediret, sequentes sub tempus Mundensis proelii fecit; nouissimum, dum ab
urbe in Hispaniam ulteriorem quarto et uicensimo die peruenit. epistulae quoque eius ad senatum extant, quas primum uidetur ad
paginas et formam memorialis libelli conuertisse, cum antea consules et duces non nisi transuersa charta scriptas mitterent.
extant et ad Ciceronem, item ad familiares domesticis de rebus, in quibus, si qua occultius perferenda erant, per notas
scripsit, id est sic structo litterarum ordine, ut nullum uerbum effici posset: quae si qui inuestigare et persequi uelit,
quartam elementorum litteram, id est D pro A et perinde reliquas commutet. feruntur [a puero et] ab adulescentulo quaedam
scripta, ut ‘Laudes Herculis,’ tragoedia ‘Oedipus,’ item ‘Dicta collectanea’: quos omnis libellos uetuit
Augustus publicari in epistula, quam breuem admodum ac simplicem ad Pompeium Macrum, cui ordinandas bibliothecas delegauerat,
misit.
- Latino
- Divus Iulius
- Svetonio