Samnitium imperator C. Pontius circa Caudium castra occultissime locaverat. Inde ad Calatiam, ubi iam consules Romanos castraque esse audiebat, milites decem pastorum habitu misit, ut diversi, alius alibi, haud procul Romanis praesidiis pecora pascerent. Cum pastores in Romanorum manus incidissent, fidem, auxerunt – nam sermo omnium congruebat – legiones Samnitium in Apulia esse Luceriamque circumsedere. Tum Romani subvenire Lucerinis statuerunt bonis ac fidelibus sociis. Duae ad Luceriam ducebant viae, altera per oram superimaris, patens tutaque sed longior, altera per Furculas Caudinas brevior. Locus ita est: saltus duo angusti silvosique, montibus perpetuis inter se iuncti; in medio campus herbidus aquosusque, per quem iter est. Cum Romani primas angustias superavissent et ad alterum saltum artiorem impeditioremque procederent, saeptum arboribus deiectis saxisque ingentibus invenerunt. Cum fraus hostium apparvisset, qua venerant, festinabant repetere viam: eam quoque clausam inveniunt. Sistunt inde gradum sine ullius imperio, stuporque omnium animos ac velut torpor quidam insolitus membra tenet, inspicientes alii alios; cum alterum quisque rnagis compotem consilii ducat, diu immobiles silent.
- Latino
- Ab urbe condita
- Livio
