Interea soror alma monet succedere Lauso
Turnum, qui volucri curru medium secat agmen. 440
ut vidit socios: ‘tempus
desistere pugnae;
solus ego in Pallanta feror, soli mihi Pallas
debetur; cuperem ipse parens spectator adesset.’
haec ait, et socii cesserunt aequore iusso.
at Rutulum abscessu iuvenis tum iussa superba 445
miratus stupet in
Turno corpusque per ingens
lumina volvit obitque truci procul omnia visu,
talibus et dictis it contra dicta tyranni:
‘aut spoliis ego iam raptis laudabor opimis
aut leto insigni: sorti pater aequus utrique est. 450
tolle
minas.’ fatus medium procedit in aequor;
frigidus Arcadibus coit in praecordia sanguis.
desiluit Turnus biiugis,
pedes apparat ire
comminus; utque leo, specula cum vidit ab alta
stare procul campis meditantem in proelia taurum, 455
advolat, haud alia est Turni venientis imago.
hunc ubi contiguum missae fore credidit hastae,
ire prior Pallas, si
qua fors adiuvet ausum
viribus imparibus, magnumque ita ad aethera fatur:
‘per patris hospitium et mensas, quas
advena adisti, 10.460
te precor, Alcide, coeptis ingentibus adsis.
cernat semineci sibi me rapere arma cruenta
victoremque ferant morientia lumina Turni.’
audiit Alcides iuvenem magnumque sub imo
corde premit gemitum
lacrimasque effundit inanis. 465
tum genitor natum dictis adfatur amicis:
‘stat sua cuique dies, breve et
inreparabile tempus
omnibus est vitae; sed famam extendere factis,
hoc virtutis opus. Troiae sub moenibus altis
tot
gnati cecidere deum, quin occidit una 470
Sarpedon, mea progenies; etiam sua Turnum
fata vocant metasque dati pervenit
ad aevi.’
sic ait, atque oculos Rutulorum reicit arvis.
At Pallas magnis emittit viribus hastam
vaginaque cava
fulgentem deripit ensem. 475
illa volans umeri surgunt qua tegmina summa
incidit, atque viam clipei molita per oras
tandem etiam magno strinxit de corpore Turni.
hic Turnus ferro praefixum robur acuto
in Pallanta diu librans iacit
atque ita fatur: 10.480
‘aspice num mage sit nostrum penetrabile telum.’
dixerat; at clipeum, tot ferri terga, tot
aeris,
quem pellis totiens obeat circumdata tauri,
vibranti cuspis medium transverberat ictu
loricaeque moras et
pectus perforat ingens. 485
ille rapit calidum frustra de vulnere telum:
una eademque via sanguis animusque sequuntur.
corruit in vulnus sonitum super arma dedere
et terram hostilem moriens petit ore cruento.
quem Turnus super
adsistens: [ sic ore precatur] 490
‘Arcades, haec’ inquit ‘memores mea dicta referte
Evandro: qualem meruit,
Pallanta remitto.
quisquis honos tumuli, quidquid solamen humandi est,
largior. haud illi stabunt Aeneia parvo
hospitia.’ et laevo pressit pede talia fatus 495
exanimem rapiens immania pondera baltei
impressumque nefas: una
sub nocte iugali
caesa manus iuvenum foede thalamique cruenti,
quae Clonus Eurytides multo caelaverat auro;
quo
nunc Turnus ovat spolio gaudetque potitus. 10.500
nescia mens hominum fati sortisque futurae
et servare modum rebus
sublata secundis.
Turno tempus erit magno cum optaverit emptum
intactum Pallanta, et cum spolia ista diemque
oderit. at socii multo gemitu lacrimisque 505
impositum scuto referunt Pallanta frequentes.
o dolor atque decus
magnum rediture parenti,
haec te prima dies bello dedit, haec eadem aufert,
cum tamen ingentis Rutulorum linquis
acervos.
- Latino
- Eneide
- Virgilio
