Paragrafo 26
Testis est
Phalaris cuius est praeter ceteros nobilitata crudelitas qui non ex insidiis interiit ut is quem modo dixi Alexander non a
paucis ut hic noster sed in quem universa Agrigentinorum multitudo impetum fecit. Quid? Macedones nonne Demetrium reliquerunt
universique se ad Pyrrhum contulerunt? Quid? Lacedaemonios iniuste imperantes nonne repente omnes fere socii deseruerunt
spectatoresque se otiosos praebuerunt Leuctricae calamitatis? Externa libentius in tali re quam domestica recordor. Verum tamen
quam diu imperium populi Romani beneficiis tenebatur non iniuriis bella aut pro sociis aut de imperio gerebantur exitus erant
bellorum aut mites aut necessarii regum populorum nationum portus erat et refugium senatus nostri autem magistratus
imperatoresque ex hac una re maximam laudem capere studebant si provincias si socios aequitate et fide
defendissent.
Paragrafo 27
Itaque illud patrocinium orbis terrae verius quam imperium
poterat nominari. Sensim hanc consuetudinem et disciplinam iam antea minuebamus post vero Sullae victoriam penitus amisimus;
desitum est enim videri quicquam in socios iniquum cum exstitisset in cives tanta crudelitas. Ergo in illo secuta est honestam
causam non honesta victoria. Est enim ausus dicere hasta posita cum bona in foro venderet et bonorum virorum et locupletium et
certe civium praedam se suam vendere. Secutus est qui in causa impia victoria etiam foediore non singulorum civium bona
publicaret sed universas provincias regionesque uno calamitatis iure comprehenderet.
Paragrafo
28
Itaque vexatis ac perditis exteris nationibus ad exemplum amissi imperii portari in triumpho Massiliam vidimus et
ex ea urbe triumphari sine qua numquam nostri imperatores ex transalpinis bellis triumpharunt. Multa praeterea commemorarem
nefaria in socios si hoc uno quicquam sol vidisset indignius. Iure igitur plectimur. Nisi enim multorum impunita scelera
tulissemus numquam ad unum tanta pervenisset licentia a quo quidem rei familiaris ad paucos cupiditatum ad multos improbos
venit hereditas.
Paragrafo 29
Nec vero umquam bellorum civilium semen et causa deerit
dum homines perditi hastam illam cruentam et meminerint et sperabunt quam P. Sulla cum vibrasset dictatore propinquo suo idem
sexto tricensimo anno post a sceleratiore hasta non recessit alter autem qui in illa dictatura scriba fuerat in hac fuit
quaestor urbanus. Ex quo debet intellegi talibus praemiis propositis numquam defutura bella civilia. Itaque parietes modo urbis
stant et manent iique ipsi iam extrema scelera metuentes rem vero publicam penitus amisimus. Atque in has clades incidimus
(redeundum est enim ad propositum) dum metui quam cari esse et diligi malumus. Quae si populo Romano iniuste imperanti accidere
potuerunt quid debent putare singuli? Quod cum perspicuum sit benivolentiae vim esse magnam metus imbecillam sequitur ut
disseramus quibus rebus facillime possimus eam quam volumus adipisci cum honore et fide
caritatem.
Paragrafo 30
Sed ea non pariter omnes egemus; nam ad cuiusque vitam
institutam accommodandum est a multisne opus sit an satis sit a paucis diligi. Certum igitur hoc sit idque et primum et maxime
necessarium familiaritates habere fidas amantium nos amicorum. haec enim est una res prorsus ut non multum differat inter
summos et mediocres viros eaque utrisque est propemodum comparanda.
- Latino
- De Officiis
- Cicerone
