Paragrafo 31
Honore et gloria et benivolentia civium fortasse non
aeque omnes egent sed tamen si cui haec suppetunt adiuvant aliquantum cum ad cetera tum ad amicitias comparandas. Sed de
amicitia alio libro dictum est qui inscribitur Laelius; nunc dicamus de gloria quamquam ea quoque de re duo sunt nostri libri
sed attingamus quandoquidem ea in rebus maioribus administrandis adiuvat plurimum. Summa igitur et perfecta gloria constat ex
tribus his: si diligit multitudo si fidem habet si cum admiratione quadam honore dignos putat. Haec autem si est simpliciter
breviterque dicendum quibus rebus pariuntur a singulis eisdem fere a multitudine. Sed est alius quoque quidam aditus ad
multitudinem ut in universorum animos tamquam influere possimus.
Paragrafo 32
Ac
primum de illis tribus quae ante dixi benevolentiae praecepta videamus; quae quidem capitur beneficiis maxime secundo autem
loco voluntate benefica benivolentia movetur etiamsi res forte non suppetit; vehementer autem amor multitudinis commovetur ipsa
fama et opinione liberalitatis beneficentiae iustitiae fidei omniumque earum virtutum quae pertinent ad mansuetudinem morum ac
facilitatem. Etenim illud ipsum quod honestum decorumque dicimus quia per se nobis placet animosque omnium natura et specie sua
commovet maximeque quasi perlucet ex iis quas commemoravi virtutibus idcirco illos in quibus eas virtutes esse remur a natura
ipsa diligere cogimur. Atque hae quidem causae diligendi gravissimae; possunt enim praeterea nonnullae esse
leviores.
Paragrafo 33
Fides autem ut habeatur duabus rebus effici potest si
existimabimur adepti coniunctam cum iustitia prudentiam. Nam et iis fidem habemus quos plus intellegere quam nos arbitramur
quosque et futura prospicere credimus et cum res agatur in discrimenque ventum sit expedire rem et consilium ex tempore capere
posse; hanc enim utilem homines existimant veramque prudentiam. Iustis autem et fidis hominibus id est bonis viris ita fides
habetur ut nulla sit in iis fraudis iniuriaeque suspicio. Itaque his salutem nostram his fortunas his liberos rectissime
committi arbitramur.
Paragrafo 34
Harum igitur duarum ad fidem faciendam iustitia plus
pollet quippe cum ea sine prudentia satis habeat auctoritatis; prudentia sine iustitia nihil valet ad faciendam fidem. Quo enim
quis versutior et callidior hoc invisior et suspectior detracta opinione probitatis. Quam ob rem intellegentiae iustitia
coniuncta quantum volet habebit ad faciendam fidem virium iustitia sine prudentia multum poterit sine iustitia nihil valebit
prudentia.
Paragrafo 35
Sed ne quis sit admiratus cur cum inter omnes philosophos
constet a meque ipso saepe disputatum sit qui unam haberet omnes habere virtutes nunc ita seiungam quasi possit quisquam qui
non idem prudens sit iustus esse alia est illa cum veritas ipsa limatur in disputatione subtilitas alia cum ad opinionem
communem omnis accommodatur oratio. Quam ob rem ut vulgus ita nos hoc loco loquimur ut alios fortes alios viros bonos alios
prudentes esse dicamus. Popularibus enim verbis est agendum et usitatis cum loquimur de opinione populari idque eodem modo
fecit Panaetius. Sed ad propositum revertamur.
- Latino
- De Officiis
- Cicerone
