Interea praemissi equites ex urbe Latina, 9.367
cetera dum legio campis instructa moratur,
ibant et
Turno regi responsa ferebant,
ter centum, scutati omnes, Volcente magistro. 370
iamque propinquabant castris murosque
subibant
cum procul hos laevo flectentis limite cernunt,
et galea Euryalum sublustri noctis in umbra
prodidit
immemorem radiisque adversa refulsit.
haud temere est visum. conclamat ab agmine Volcens: 375
‘state, viri. quae
causa viae? quive estis in armis?
quove tenetis iter?’ nihil illi tendere contra,
sed celerare fugam in silvas et
fidere nocti.
obiciunt equites sese ad divortia nota
hinc atque hinc, omnemque aditum custode coronant. 380
silva
fuit late dumis atque ilice nigra
horrida, quam densi complerant undique sentes;
rara per occultos lucebat semita
callis.
Euryalum tenebrae ramorum onerosaque praeda
impediunt, fallitque timor regione viarum. 385
Nisus abit;
iamque imprudens evaserat hostis
atque locos qui post Albae de nomine dicti
Albani tum rex stabula alta Latinus
habebat,
ut stetit et frustra absentem respexit amicum:
‘Euryale infelix, qua te regione reliqui? 390
quave
sequar, rursus perplexum iter omne revolvens
fallacis silvae?” simul et vestigia retro
observata legit dumisque
silentibus errat.
audit equos, audit strepitus et signa sequentum;
nec longum in medio tempus, cum clamor ad auris 395
pervenit ac videt Euryalum, quem iam manus omnis
fraude loci et noctis, subito turbante tumultu,
oppressum rapit et
conantem plurima frustra.
quid faciat? qua vi iuvenem, quibus audeat armis
eripere? an sese medios moriturus in enses
9.400
inferat et pulchram properet per vulnera mortem?
ocius adducto torquet hastile lacerto
suspiciens altam Lunam
et sic voce precatur:
‘tu, dea, tu praesens nostro succurre labori,
astrorum decus et nemorum Latonia custos. 405
si qua tuis umquam pro me pater Hyrtacus aris
dona tulit, si qua ipse meis venatibus auxi
suspendive tholo aut
sacra ad fastigia fixi,
hunc sine me turbare globum et rege tela per auras.’
dixerat et toto conixus corpore ferrum
410
conicit. hasta volans noctis diverberat umbras
et venit aversi in tergum Sulmonis ibique
frangitur, ac fisso
transit praecordia ligno.
volvitur ille vomens calidum de pectore flumen
frigidus et longis singultibus ilia pulsat.
415
diversi circumspiciunt. hoc acrior idem
ecce aliud summa telum librabat ab aure.
dum trepidant, it hasta Tago
per tempus utrumque
stridens traiectoque haesit tepefacta cerebro.
saevit atrox Volcens nec teli conspicit usquam
9.420
auctorem nec quo se ardens immittere possit.
‘tu tamen interea calido mihi sanguine poenas
persolves
amborum’ inquit; simul ense recluso
ibat in Euryalum. tum vero exterritus, amens,
conclamat Nisus nec se celare
tenebris 425
amplius aut tantum potuit perferre dolorem:
‘me, me, adsum qui feci, in me convertite ferrum,
o
Rutuli. mea fraus omnis, nihil iste nec ausus
nec potuit; caelum hoc et conscia sidera testor;
tantum infelicem nimium
dilexit amicum.’ 430
talia dicta dabat, sed viribus ensis adactus
transadigit costas et candida pectora rumpit.
volvitur Euryalus leto, pulchrosque per artus
it cruor inque umeros cervix conlapsa recumbit:
purpureus veluti cum
flos succisus aratro 435
languescit moriens, lassove papavera collo
demisere caput pluvia cum forte gravantur.
at
Nisus ruit in medios solumque per omnis
Volcentem petit, in solo Volcente moratur.
quem circum glomerati hostes hinc
comminus atque hinc
proturbant. instat non setius ac rotat ensem
fulmineum, donec Rutuli clamantis in ore
condidit
adverso et moriens animam abstulit hosti.
tum super exanimum sese proiecit amicum
confossus, placidaque ibi demum morte
quievit. 445
Fortunati ambo. si quid mea carmina possunt,
nulla dies umquam memori vos eximet aevo,
dum domus
Aeneae Capitoli immobile saxum
accolet imperiumque pater Romanus habebit.
- Latino
- Eneide
- Virgilio
