Paragrafo 56
Dum haec ad Ilerdam geruntur Massilienses
usi L. Domitii consilio naves longas expediunt numero XVII quarum erant XI tectae. Multa huc minora navigia addunt ut ipsa
multitudine nostra classis terreatur. Magnum numerum sagittariorum magnum Albicorum de quibus supra demonstratum est imponunt
atque hos praemiis pollicitationibusque incitant. Certas sibi deposcit naves Domitius atque has colonis pastoribusque quos
secum adduxerat complet. Sic omnibus rebus instructa classe magna fiducia ad nostras naves procedunt quibus praeerat D. Brutus.
Hae ad insulam quae est contra Massiliam stationes obtinebant.
Paragrafo 57
Erat multo
inferior numero navium Brutus; sed electos ex omnibus legionibus fortissimos viros antesignanos centuriones Caesar ei classi
attribuerat qui sibi id muneris depoposcerant. Hi manus ferreas atque harpagones paraverant magnoque numero pilorum tragularum
reliquorumque telorum se instruxerant. Ita cognito hostium adventu suas naves ex portu educunt cum Massiliensibus confligunt.
Pugnatum est utrimque fortissime atque acerrime; neque multum Albici nostris virtute cedebant homines asperi et montani
exercitati in armis; atque hi modo digressi a Massiliensibus recentem eorum pollicitationem animis continebant pastoresque
Domitii spe libertatis excitati sub oculis domini suam probare operam studebant.
Paragrafo
58
Ipsi Massilienses et celeritate navium et scientia gubernatorum confisi nostros eludebant impetusque eorum
excipiebant et quoad licebat latiore uti spatio producta longius acie circumvenire nostros aut pluribus navibus adoriri
singulas aut remos transcurrentes detergere si possent contendebant; cum propius erat necessario ventum ab scientia
gubernatorum atque artificiis ad virtutem montanorum confugiebant. Nostri cum minus exercitatis remigibus minusque peritis
gubernatoribus utebantur qui repente ex onerariis navibus erant producti neque dum etiam vocabulis armamentorum cognitis tum
etiam tarditate et gravitate navium impediebantur; factae enim subito ex humida materia non eundem usum celeritatis habebant.
Itaque dum locus comminus pugnandi daretur aequo animo singulas binis navibus obiciebant atque iniecta manu ferrea et retenta
utraque nave diversi pugnabant atque in hostium naves transcendebant et magno numero Albicorum et pastorum interfecto partem
navium deprimunt nonnullas cum hominibus capiunt reliquas in portum compellunt. Eo die naves Massiliensium cum eis quae sunt
captae intereunt VIIII.
Paragrafo 59
Hoc primum Caesari ad Ilerdam nuntiatur; simul
perfecto ponte celeriter fortuna mutatur. Illi perterriti virtute equitum minus libere minus audacter vagabantur alias non
longo a castris progressi spatio ut celerem receptum haberent angustius pabulabantur alias longiore circuitu custodias
stationesque equitum vitabant aut aliquo accepto detrimento aut procul equitatu viso ex medio itinere proiectis sarcinis
fugiebant. Postremo et plures intermittere dies et praeter consuetudinem omnium noctu constituerant pabulari.
Paragrafo 60
Interim Oscenses et Calagurritani qui erant Oscensibus contributi mittunt ad
eum legatos seseque imperata facturos pollicentur. Hos Tarraconenses et Iacetani et Ausetani et paucis post diebus
Illurgavonenses qui flumen Hiberum attingunt insequuntur. Petit ab his omnibus ut se frumento iuvent. Pollicentur atque omnibus
undique conquisitis iumentis in castra deportant. Transit etiam cohors Illurgavonensis ad eum cognito civitatis consilio et
signa ex statione transfert. Magna celeriter commutatio rerum. Perfecto ponte magnis quinque civitatibus ad amicitiam adiunctis
expedita re frumentaria exstinctis rumoribus de auxiliis legionum quae cum Pompeio per Mauritaniam venire dicebantur multae
longinquiores civitates ab Afranio desciscunt et Caesaris amicitiam sequuntur.
- Latino
- De Bello Civili
- Cesare
