Paragrafo 46
Hoc
cum esset modo pugnatum continenter horis quinque nostrique gravius a multitudine premerentur consumptis omnibus telis gladiis
destrictis impetum adversus montem in cohortes faciunt paucisque deiectis reliquos sese convertere cogunt. Submotis sub murum
cohortibus ac nonnullam partem propter terrorem in oppidum compulsis facilis est nostris receptus datus. Equitatus autem noster
ab utroque latere etsi deiectis atque inferioribus locis constiterat tamen summa in iugum virtute connititur atque inter duas
acies perequitans commodiorem ac tutiorem nostris receptum dat. Ita vario certamine pugnatum est. Nostri in primo congressu
circiter LXX ceciderunt in his Q. Fulginius ex primo hastato legionis XIIII qui propter eximiam virtutem ex inferioribus
ordinibus in eum locum pervenerat; vulnerantur amplius DC. Ex Afranianis interficiuntur T. Caecilius primi pili centurio et
praeter eum centuriones IIII milites amplius CC.
Paragrafo 47
Sed haec eius diei
praefertur opinio ut se utrique superiores discessisse existimarent: Afraniani quod cum esse omnium iudicio inferiores
viderentur comminus tam diu stetissent et nostrorum impetum sustinuissent et initio locum tumulumque tenuissent quae causa
pugnandi fuerat et nostros primo congressu terga vertere coegissent; nostri autem quod iniquo loco atque impari congressi
numero quinque horis proelium sustinuissent quod montem gladiis destrictis ascendissent quod ex loco superiore terga vertere
adversarios coegissent atque in oppidum compulissent. Illi eum tumulum pro quo pugnatum est magnis operibus munierunt
praesidiumque ibi posuerunt.
Paragrafo 48
Accidit etiam repentinum incommodum biduo quo
haec gesta sunt. Tanta enim tempestas cooritur ut numquam illis locis maiores aquas fuisse constaret. Tum autem ex omnibus
montibus nives proluit ac summas ripas fluminis superavit pontesque ambo quos C. Fabius fecerat uno die interrupit. Quae res
magnas difficultates exercitui Caesaris attulit. Castra enim ut supra demonstratum est cum essent inter flumina duo Sicorim et
Cingam spatio milium XXX neutrum horum transiri poterat necessarioque omnes his angustiis continebantur. Neque civitates quae
ad Caesaris amicitiam accesserant frumentum supportare neque ei qui pabulatum longius progressi erant interclusi fluminibus
reverti neque maximi commeatus qui ex Italia Galliaque veniebant in castra pervenire poterant. Tempus erat autem difficillimum
quo neque frumenta in hibernis erant neque multum a maturitate aberant; ac civitates exinanitae quod Afranius paene omne
frumentum ante Caesaris adventum Ilerdam convexerat reliqui si quid fuerat Caesar superioribus diebus consumpserat; pecora quod
secundum poterat esse inopiae subsidium propter bellum finitimae civitates longius removerant. Qui erant pabulandi aut
frumentandi causa progressi hos levis armaturae Lusitani peritique earum regionum cetrati citerioris Hispaniae consectabantur;
quibus erat proclive tranare flumen quod consuetudo eorum omnium est ut sine utribus ad exercitum non eant.
Paragrafo 49
At exercitus Afranii omnium rerum abundabat copia. Multum erat frumentum
provisum et convectum superioribus temporibus multum ex omni provincia comportabatur; magna copia pabuli suppetebat. Harum
omnium rerum facultates sine ullo periculo pons Ilerdae praebebat et loca trans flumen integra quo omnino Caesar adire non
poterat.
Paragrafo 50
Hae permanserunt aquae dies complures. Conatus est Caesar reficere
pontes; sed nec magnitudo fluminis permittebat neque ad ripam dispositae cohortes adversariorum perfici patiebantur. Quod illis
prohibere erat facile cum ipsius fluminis natura atque aquae magnitudine tum quod ex totis ripis in unum atque angustum locum
tela iaciebantur; atque erat difficile eodem tempore rapidissimo flumine opera perficere et tela vitare.
- Latino
- De Bello Civili
- Cesare
