Paragrafo 71
Erat occasio bene gerendae rei. Neque
vero id Caesarem fugiebat tanto sub oculis accepto detrimento perterritum exercitum sustinere non posse praesertim circumdatum
undique equitatu cum in loco aequo atque aperto confligeretur; idque ex omnibus partibus ab eo flagitabatur. Concurrebant
legati centuriones tribunique militum: ne dubitaret proelium committere; omnium esse militum paratissimos animos. Afranianos
contra multis rebus sui timoris signa misisse: quod suis non subvenissent quod de colle non decederent quod vix equitum
incursus sustinerent collatisque in unum locum signis conferti neque ordines neque signa servarent. Quod si iniquitatem loci
timeret datum iri tamen aliquo loco pugnandi facultatem quod certe inde decedendum esset Afranio nec sine aqua permanere
posset.
Paragrafo 72
Caesar in eam spem venerat se sine pugna et sine vulnere suorum
rem conficere posse quod re frumentaria adversarios interclusisset. Cur etiam secundo proelio aliquos ex suis amitteret? cur
vulnerari pateretur optime de se meritos milites? cur denique fortunam periclitaretur? praesertim cum non minus esset
imperatoris consilio superare quam gladio. Movebatur etiam misericordia civium quos interficiendos videbat; quibus salvis atque
incolumibus rem obtinere malebat. Hoc consilium Caesaris plerisque non probabatur: milites vero palam inter se loquebantur
quoniam talis occasio victoriae dimitteretur etiam cum vellet Caesar sese non esse pugnaturos. Ille in sua sententia perseverat
et paulum ex eo loco digreditur ut timorem adversariis minuat. Petreius atque Afranius oblata facultate in castra sese
referunt. Caesar praesidiis montibus dispositis omni ad Hiberum intercluso itinere quam proxime potest hostium castris castra
communit.
Paragrafo 73
Postero die duces adversariorum perturbati quod omnem rei
frumentariae fluminisque Hiberi spem dimiserant de reliquis rebus consultabant. Erat unum iter Ilerdam si reverti vellent;
alterum si Tarraconem peterent. Haec consiliantibus eis nuntiantur aquatores ab equitatu premi nostro. Qua re cognita crebras
stationes disponunt equitum et cohortium alariarum legionariasque intericiunt cohortes vallumque ex castris ad aquam ducere
incipiunt ut intra munitionem et sine timore et sine stationibus aquari possent. Id opus inter se Petreius atque Afranius
partiuntur ipsique perficiundi operis causa longius progrediuntur.
Paragrafo 74
Quorum
discessu liberam nacti milites colloquiorum facultatem vulgo procedunt et quem quisque in castris notum aut municipem habebat
conquirit atque evocat. Primum agunt gratias omnibus quod sibi perterritis pridie pepercissent: eorum se beneficio vivere.
Deinde de imperatoris fide quaerunt rectene se illi sint commissuri et quod non ab initio fecerint armaque cum hominibus
necessariis et consanguineis contulerint queruntur. His provocati sermonibus fidem ab imperatore de Petreii atque Afranii vita
petunt ne quod in se scelus concepisse neu suos prodidisse videantur. Quibus confirmatis rebus se statim signa translaturos
confirmant legatosque de pace primorum ordinum centuriones ad Caesarem mittunt. Interim alii suos in castra invitandi causa
adducunt alii ab suis abducuntur adeo ut una castra iam facta ex binis viderentur; compluresque tribuni militum et centuriones
ad Caesarem veniunt seque ei commendant. Idem hoc fit a principibus Hispaniae quos evocaverant et secum in castris habebant
obsidum loco. Hi suos notos hospitesque quaerebant per quem quisque eorum aditum commendationis haberet ad Caesarem. Afranii
etiam filius adulescens de sua ac parentis sui salute cum Caesare per Sulpicium legatum agebat. Erant plena laetitia et
gratulatione omnia eorum qui tanta pericula vitasse et eorum qui sine vulnere tantas res confecisse videbantur magnumque
fructum suae pristinae lenitatis omnium iudicio Caesar ferebat consiliumque eius a cunctis probabatur.
Paragrafo 75
Quibus rebus nuntiatis Afranius ab instituto opere discedit seque in castra
recipit sic paratus ut videbatur ut quicumque accidisset casus hunc quieto et aequo animo ferret. Petreius vero non deserit
sese. Armat familiam; cum hac et praetoria cohorte cetratorum barbarisque equitibus paucis beneficiariis suis quos suae
custodiae causa habere consuerat improviso ad vallum advolat colloquia militum interrumpit nostros repellit a castris quos
deprendit interficit. Reliqui coeunt inter se et repentino periculo exterriti sinistras sagis involvunt gladiosque destringunt
atque ita se a cetratis equitibusque defendunt castrorum propinquitate confisi seque in castra recipiunt et ab eis cohortibus
quae erant in statione ad portas defenduntur.
- Latino
- De Bello Civili
- Cesare
