Paragrafo 26
55 Sed quid ego Graecorum? Nescio quo modo me magis
nostra delectant. Omnes hoc historici Fabii Gellii se proxume Coelius: cum bello Latino ludi votivi maxumi primum fierent
civitas ad arma repente est excitata itaque ludis intermissis instaurativi constituti sunt. Qui ante quam fierent cumque iam
populus consedisset servus per circum cum virgis caederetur furcam ferens ductus est. Exin cuidam rustico Romano dormienti
visus est venire qui diceret praesulem sibi non placuisse ludis idque ab eodem iussum esse eum senatui nuntiare; illum non esse
ausum. Iterum esse idem iussum et monitum ne vim suam experiri vellet; ne tu quidem esse ausum. Exin filium eius esse mortuum
eandem in somnis admonitionem fuisse tertiam. Tum illum etiam debilem factum rem ad amicos detulisse quorum de sententia
lecticula in curiam esse delatum cumque senatui somnium enarravisset pedibus suis salvum domum revertisse. Itaque somnio
comprobato a senatu ludos illos iterum instauratos memoriae proditum est. 56 Gaius vero Gracchus multi dixit ut scriptum apud
eundem Coelium est sibi in somnis quaesturam petenti Tiberium fratrem visum esse dicere quam vellet cunctaretur tamen eodem
sibi leto quo ipse interesse esse pereundum. Hoc ante quam tribunus plebi C. Gracchus factus esset et se audisse scribit
Coelius et dixisse multis. Quo somnio quid inveniri potest certius?
Paragrafo 27
Quid?
illa duo somnia quae creberrume commemorantur a Stoicis quis tandem potest contemnere? Unum de Simonide: qui cum ignotum
quendam proiectum mortuum vidisset eumque humavisset haberetque in animo nave conscendere moneri visus est ne id faceret ab eo
quem sepultura adfecerat; si navigavisset eum naufragio esse periturum; itaque Simonidem redisse perisse ceteros qui tum
navigassent. 57 Alterum ita traditum clarum admodum somnium: cum duo quidam Arcades familiares iter una facerent et Megaram
venissent alterum ad cauponem devertisse ad hospitem alterum. Qui ut cenati quiescerent concubia nocte visum esse in somnis ei
qui erat in hospitio illum alterum orare ut subveniret quod sibi a caupone interitus pararetur; eum primo perterritum somnio
surrexisse; dein cum se conlegisset idque visum pro nihilo habendum esse duxisset recubuisse; tum ei dormienti eundem illum
visum esse rogare ut quoniam sibi vivo non subvenisset mortem suam ne inultam esse pateretur; se interfectum in plaustrum a
caupone esse coniectum et supra stercus iniectum; petere ut mane ad portam adesset prius quam plaustrum ex oppido exiret. Hoc
vero eum somnio commotum mane bubulco praesto ad portam fuisse quaesisse ex eo quid esset in plaustro; illum perterritum
fugisse mortuum erutum esse cauponem re patefacta poenas dedisse. Quid hoc somnio dici potest divinius?
Paragrafo 28
58 Sed quid aut plura aut vetera quaerimus? Saepe tibi meum narravi
saepe ex te audivi tuum somnium: me cum Asiae pro consule praeessem vidisse in quiete cum tu equo advectus ad quandam magni
fluminis ripam provectus subito atque delapsus in flumen nusquam apparuisses me contremuisse timore perterritum; tum te repente
laetum exstitisse eodemque equo adversam ascendisse ripam nosque inter nos esse complexos. Facilis coniectura huius somnii
mihique a peritis in Asia praedictum est fore eos eventus rerum qui acciderunt. 59 Venio nunc ad tuum. Audivi equidem ex te
ipso sed mihi saepius noster Sallustius narravit cum in illa fuga nobis gloriosa patriae calamitosa in villa quadam campi
Atinatis maneres magnamque partem noctis vigilasses ad lucem denique arte [te] et graviter dormitare coepisse; itaque quamquam
iter instaret tamen silentium fieri iussisse [se] neque esse passum te excitari; cum autem experrectus esses hora secunda fere
te sibi somnium narravisse: visum tibi esse cum in locis solis maestus errares C. Marium cum fascibus laureatis quaerere ex te
quid tristis esses cumque te tu patria vi pulsum esse dixisses prehendisse eum dextram tuam et bono animo te iussisse esse
lictorique proxumo tradidisse ut te in monumentum suum deduceret et dixisse in eo tibi salutem fore. Tum et se exclamasse
Sallustius narrat reditum tibi celerem et gloriosum paratum et te ipsum visum somnio delectari. Nam illud mihi ipsi celeriter
nuntiatum est ut audivisses in monumento Mari de tuo reditu magnificentissumum illud senatus consultum esse factum referente
optumo et clarissumo viro consule idque frequentissimo theatro incredibili clamore et plausu comprobatum dixisse te nihil illo
Atinati somnio fieri posse divinius.
Paragrafo 29
60 “At multa falsa” Immo obscura
fortasse nobis. Sed sint falsa quaedam; contra vera quid dicimus? Quae quidem multo plura evenirent si ad quietem integrì
iremus. Nunc onusti cibo et vino perturbata et confusa cernimus. Vide quid Socrates in Platonis Politia loquatur. Dicit enim
cum dormientibus ea pars animi quae mentis et rationis sit particeps sopita langueat illa autem in qua feritas quaedam sit
atque agrestis immanitas cum sit immoderato obstupefacta potu atque pastu exsultare eam in somno immoderateque iactari. “Itaque
huic omnia visa obiciuntur a mente ac ratione vacua ut aut cum matre corpus miscere videatur aut cum quovis alio vel nomine vel
deo saepe belua atque etiam trucidare aliquem et impie cruentari multaque facere impure atque taetre cum temeritate et
impudentia. 61 At qui salubri et moderato cultu atque victu quieti se tradiderit ea parte animi quae mentis et consilii est
agitàta et erecta saturataque bonarum cogitationum epulis eaque parte animi quae voluptate alitur nec inopia eneeta nec
satietate adfluenti (quorum utrumque praestringere aciem mentis solet sive deest naturae quippiam sive abundat atque adfluit)
illa etiam tertia parte animi in qua irarum exsistit ardor sedata atque restincta tum eveniet duabus animi temerariis partibus
compressis ut illa tertia pars rationis et mentis eluceat et se vegetam ad somniandum acremque praebeat: tum ei visa quietis
occurrent tranquilla atque veracia.” Haec verba ipsa Platonis expressi.
Paragrafo
30
62 Epicurum igitur audiemus potius? Namque Carneades concertationis studio modo ait hoc modo illud; at ille quod
sentit: sentit autem nihil umquam elegans nihil decorum. Hunc ergo antepones Platoni et Socrati? Qui ut rationem non redderent
auctoritate tamen hos minutos philosophos vincerent. Iubet igitur Plato sic ad somnum proficisci corporibus adfectis ut nihil
sit quod errorem animis perturbationemque adferat. Ex quo etiam Pythagoreis interdictum putatur ne faba vescerentur quod habet
infiationem magnam is cibus tranquillitati mentis quaerenti vera contrariam. 63 Cum ergo est somno sevocatus animus a societate
et a contagione corporis tum meminit praeteritorum praesentia cernit futura providet; iacet enim corpus dormientis ut mortui
viget autem et vivit animus. Quod multo magis faciet post mortem cum omnino corpore excesserit. Itaque adpropinquante morte
multo est divinior. Nam et id ipsum vident qui sunt morbo gravi et mortifero adfecti instare mortem; itaque iis occurrunt
plerumque imagines mortuorum tumque vel maxume laudi student eosque qui secus quam decuit vixerunt peccatorum suorum tum maxume
paenitet. 64 Divinare autem morientes illo etiam exemplo confirmat Posidonius quod adfert Rhodium quendam morientem sex
aequales nominasse et dixisse qui primus eorum qui secundus qui deinde deinceps moriturus esset. Sed tribus modis censet deorum
adpulsu homines somniare: uno quod provideat animus ipse per sese quippe qui deorum cognatione teneatur; altero quod plenus aer
sit immortalium animorum in quibus tamquam insignitae notae veritatis appareant; tertio quod ipsi di cum dormientibus
conloquantur. ldque ut modo dixi facilius evenit adpropinquante morte ut animi futura augurentur. 65 Ex quo et illud est
Calliani de quo ante dixi et Homerici Hectoris qui moriens propinquam Achilli mortem denuntiat.
- Latino
- De Divinatione di Marco Tullio Cicerone
- Cicerone
