Opera filosofica di Cicerone
De Divinatione di Marco Tullio Cicerone
Libro 1, Par. da 1 a 5
Paragrafo 1 1 Vetus opinio est iam usque ab heroicis ducta temporibus eaque et populi Romani et omnium gentium firmata consensu versari quandam inter homines divinationem quam Graeci mantikh/n appellant id est praesensionem et scientiam rerum futurarum. Magnifica quaedam res et salutaris si modo est ulla quaque proxime ad deorum vim natura mortalis possit accedere. […]
Libro 2, Par. da 26 a 30
Paragrafo 26 Iam vero coniectura omnis in qua nititur divinatio ingeniis hominum in multas aut diversas aut etiam contrarias partis saepe diducitur. Ut enim in causis iudicialibus alia coniectura est accusatoris alia defensoris et tamen utriusque credibilis sic in omnibus iis rebus quae coniectura investigari videntur anceps reperitur oratio. Quas autem res tum natura tum […]
Libro 1, Paragrafo 49
Atque etiam si emolumentis non sponte uirtus expetitur una erit uirtus quae malitia rectissime dicetur. Vt enim quisque maxume ad suum commodum refert quaecumque agit ita minime est uir bonus qui uirtutem praemio metiuntur nullam uirtutem nisi malitiam putnt. Vbi enim beneficus si nemo alterius causa benigne facit? Vbi gratus si non m ipsi cernunt […]
Libro 1, Par. da 6 a 10
Paragrafo 6 10 “Arcem tu quidem Stoicorum” inquam “Quinte defendis siquidem ista sic reciprocantur ut et si divinatio sit di sint et si di sint sit divinatio. Quorum neutrum tam facile quam tu arbitraria conceditur. Nam et natura significari futura sine deo possunt et ut sint di potest fieri ut nulla ab iis divinatio generi […]
Libro 2, Par. da 31 a 35
Paragrafo 31 66 Atque haec ostentorum genera mirabile nihil habent; quae cum facta sunt tum ad coniecturam aliqua interpretatione revocantur ut illa tritici grana in os pueri Midae congesta aut apes quas dixisti in labris Platonis consedisse pueri non tam mirabilia sint quam coniecta belle; quae tamen vel ipsa falsa esse vel ea quae praedicta […]
Libro 1, Paragrafo 50
Quid uero de modestia quid de temperantia quid de continentia quid de uerecundia pudore pudicitiaque dicemus? Infamiaene metu non esse petulantes an legum et iudiciorum? Innocentes ergo et uerecundi sunt ut bene audiant et ut rumorem bonum colligant erubescent impudica loqui. At me istorum philosophorum pudet qui iudicium uitare uitio ipso tat putant.
Libro 1, Par. da 11 a 15
Paragrafo 11 17 Sed quo potius utar aut auctore aut teste quam te? Cuius edidici etiam versus et lubenter quidem quos in secundo [de] consulatu Urania Musa pronuntiat: “Principio aetherio flammatus Iuppiter igni vertitur et totum conlustrat lumine mundum menteque divina caelum terrasque petessit quae penitus sensus hominum vitasque retentat aetheris aeterni saepta atque inclusa […]
Libro 2, Par. da 36 a 40
Paragrafo 36 76 Sed de hoc loco plura in aliis nunc hactenus. Externa enim auguria quae sunt non tam artificiosa quam superstitiosa videamus. Omnibus fere avibus utuntur nos admodum paucis; alia illis sinistra sunt alia nostris. Solebat ex me Deiotarus percontari nostri augurii disciplinam ego ex illo sui. Di immortales quantum differebat! ut quaedam essent […]
Libro 1, Par. da 16 a 20
Paragrafo 16 Nihil fere quondam maioris rei nisi auspicato ne privatim quidem gerebatur quod etiam nunc nuptiarum auspices declarant qui re omissa nomen tantum tenent. Nam ut nunc extis (quamquam id ipsum aliquanto minus quam olim) sic tum avibus magnae res impetriri solebant. Itaque sinistra dum non exquirimus in dira et in vitiosa incurrimus. 29 […]
Libro 2, Par. da 41 a 45
Paragrafo 41 85 Sortes restant et Chaldaei ut ad vates veniamus et ad somnia. Dicendum igitur putas de sortibus? Quid enim sors est? Idem prope modum quod micare quod talos iacere quod tesseras quibus in rebus temeritas et casus non ratio nec consilium valet. Tota res est inventa fallaciis aut ad quaestum aut ad superstitionem […]
Libro 1, Par. da 21 a 25
Paragrafo 21 42 Haec etiamsi ficta sunt a poeta non absunt tamen a consuetudine somniorum. Sit sane etiam illud commenticium quo Priamus est conturbatus quia “mater gravida parere se ardentem facem visa est in somnis Hecuba; quo facto pater rex ipse Priamus somnio mentis metu perculsus curis sumptus suspirantibus exsacrificabat hostiis balantibus. Tum coniecturam postulat […]
Libro 2, Par. da 46 a 50
Paragrafo 46 96 Quid? Illudne dubium est quin multi cum ita nati essent ut quaedam contra naturam depravata haberent restituerentur et corrigerentur ab Natura cum se ipsa revocasset aut arte atque medicina? Ut quorum linguae sic inhaererent ut loqui non possent eae scalpello resectae liberarentur. Multi etiam naturae vitium meditatione atque exercitatione sustulerunt ut Demosthenem […]
Libro 1, Par. da 26 a 30
Paragrafo 26 55 Sed quid ego Graecorum? Nescio quo modo me magis nostra delectant. Omnes hoc historici Fabii Gellii se proxume Coelius: cum bello Latino ludi votivi maxumi primum fierent civitas ad arma repente est excitata itaque ludis intermissis instaurativi constituti sunt. Qui ante quam fierent cumque iam populus consedisset servus per circum cum virgis […]
Libro 2, Par. da 51 a 55
Paragrafo 51 105 Sequitur porro nihil deos ignorare quod omnia sint ab iis constituta. Hic vero quanta pugna est doctissumorum hominum negantium esse haec a dis immortalibus constituta! “At nostra interest scire ea quae eventura sint.” Magnus Dicaearchi liber est nescire ea melius esse quam scire. Negant id esse alienum maiestate deorum: scilicet casas omnium […]
Libro 1, Par. da 31 a 35
Paragrafo 31 Neque enim illud verbum temere consuetudo adprobavisset si ea res nulla esset omnino: “praesagibat animus frustra me ire cum exirem domo.” Sagire enim sentire acute est; ex quo sagae anus quia multa scire volunt et sagaces dicti canes. Is igitur qui ante sagit quam oblata res est dicitur praesagire id est futura ante […]
Libro 2, Par. da 56 a 60
Paragrafo 56 115 Sed iam ad te venio “o sancte Apollo qui umbilicum certum terrarum obsides unde superstitiosa primum saeva evasit vox fera.” Tuis enim oraclis Chrysippus totum volumen implevit partim falsis ut ego opinor partim casu veris ut fit in omni oratione saepissime partim flexiloquis et obscuris ut interpres egeat interprete et sors ipsa […]
Libro 1, Par. da 36 a 40
Paragrafo 36 Fiunt certae divinationum coniecturae a peritis. Midae illi Phrygi cum puer esset dormienti formicae in os tritici grana congesserunt. Divitissumum fore praedictum est; quod evenit. At Platoni cum in cunis parvulo dormienti apes in labellis consedissent responsum est singolari illum suavitate orationis fore: ita futura eloquente provisa in infante est. 79 Quid? amores […]
Libro 2, Par. da 61 a 65
Paragrafo 61 126 Illud etiam requiro cur si deus ista visa nobis providendi causa dat non vigilantibus potius det quam dormientibus. Sive enim externus et adventicius pulsus animos dormientium commovet sive per se ipsi animi moventur sive quae causa alia est cur secundum quietem aliquid videre audire agere videamur eadem causa vigilantibus esse poterat; idque […]
Libro 1, Par. da 41 a 45
Paragrafo 41 90 Eaque divinationum ratio ne in barbaris quidem gentibus neglecta est siquidem et in Gallia Druidae sunt e quibus ipse Divitiacum Haeduum hospitem tuum laudatoremque cognovi qui et naturae rationem quam fisiologi/an Graeci appellant notam esse sibi profitebatur et partim auguriis partim coniectura quae essent futura dicebat et in Persis augurantur et divinant […]
Libro 2, Par. da 66 a 72
Paragrafo 66 Ad aperta et clara veniamus quale est de illo interfecto a copone Megaris quale de Simonide qui ab eo quem humarat vetitus est navigare quale etiam de Alexandro quod a te praeteritum esse miror. Qui cum Ptolomaeus familiari eius in proelio telo venenato ictus esset eoque vulnere summo cum dolore moreretur Alexander adsidens […]