Paragrafo 76
Quibus rebus confectis flens Petreius manipulos circumit
militesque appellat neu se neu Pompeium imperatorem suum adversariis ad supplicium tradant obsecrat. Fit celeriter concursus in
praetorium. Postulat ut iurent omnes se exercitum ducesque non deserturos neque prodituros neque sibi separatim a reliquis
consilium capturos. Princeps in haec verba iurat ipse; idem iusiurandum adigit Afranium; subsequuntur tribuni militum
centurionesque; centuriatim producti milites idem iurant. Edicunt penes quem quisque sit Caesaris miles ut producatur:
productos palam in praetorio interficiunt. Sed plerosque ei qui receperant celant noctuque per vallum emittunt. Sic terror
oblatus a ducibus crudelitas in supplicio nova religio iurisiurandi spem praesentis deditionis sustulit mentesque militum
convertit et rem ad pristinam belli rationem redegit.
Paragrafo 77
Caesar qui milites
adversariorum in castra per tempus colloquii venerant summa diligentia conquiri et remitti iubet. Sed ex numero tribunorum
militum centurionumque nonnulli sua voluntate apud eum remanserunt. Quos ille postea magno in honore habuit; centuriones in
priores ordines equites Romanos in tribunicium restituit honorem.
Paragrafo
78
Premebantur Afraniani pabulatione aquabantur aegre. Frumenti copiam legionarii nonnullam habebant quod dierum XXII
ab Ilerda frumentum iussi erant efferre cetrati auxiliaresque nullam quorum erant et facultates ad parandum exiguae et corpora
insueta ad onera portanda. Itaque magnus eorum cotidie numerus ad Caesarem perfugiebat. In his erat angustiis res. Sed ex
propositis consiliis duobus explicitius videbatur Ilerdam reverti quod ibi paulum frumenti reliquerant. Ibi se reliquum
consilium explicaturos confidebant. Tarraco aberat longius; quo spatio plures rem posse casus recipere intellegebant. Hoc
probato consilio ex castris proficiscuntur. Caesar equitatu praemisso qui novissimum agmen carperet atque impediret ipse cum
legionibus subsequitur. Nullum intercedebat tempus quin extremi cum equitibus proeliarentur.
Paragrafo 79
Genus erat hoc pugnae. Expeditae cohortes novissirnum agmen claudebant
pluresque in locis campestribus subsistebant. Si mons erat ascendendus facile ipsa loci natura periculum repellebat quod ex
locis superioribus qui antecesserant suos ascendentes protegebant; cum vallis aut locus declivis suberat neque ei qui
antecesserant morantibus opem ferre poterant equites vero ex loco superiore in aversos tela coniciebant tum magno erat in
periculo res. Relinquebatur ut cum eiusmodi locis esset appropinquatum legionum signa consistere iuberent magnoque impetu
equitatum repellerent eo submoto repente incitati cursu sese in valles universi demitterent atque ita transgressi rursus in
locis superioribus consisterent. Nam tantum ab equitum suorum auxiliis aberant quorum numerum habebant magnum ut eos
superioribus perterritos proeliis in medium reciperent agmen ultroque eos tuerentur; quorum nulli ex itinere excedere licebat
quin ab equitatu Caesaris exciperetur.
Paragrafo 80
Tali dum pugnatur modo lente atque
paulatim proceditur crebroque ut sint auxilio suis subsistunt; ut tum accidit. Milia enim progressi IIII vehementiusque
peragitati ab equitatu montem excelsum capiunt ibique una fronte contra hostem castra muniunt neque iumentis onera deponunt.
Ubi Caesaris castra posita tabernaculaque constituta et dimissos equites pabulandi causa animum adverterunt sese subito
proripiunt hora circiter sexta eiusdem diei et spem nacti morae discessu nostrorum equitum iter facere incipiunt. Qua re animum
adversa Caesar refectis legionibus subsequitur praesidio impedimentis paucas cohortes relinquit; hora x subsequi pabulatores
equitesque revocari iubet. Celeriter equitatus ad cotidianum itineris officium revertitur. Pugnatur acriter ad novissimum agmen
adeo ut paene terga convertant compluresque milites etiam nonnulli centuriones interficiuntur. Instabat agmen Caesaris atque
universum imminebat.
- Latino
- De Bello Civili
- Cesare
