Libro Nuovo Comprendere e tradurre
Augusto e Mecenate
Maecenas eques Romanus fuit Augusti amicus cuius animum ardentem ac mobilem saepe ad bonum opportune et callide flexit. Interdum principem etiam a malis consiliis devocavit. Olim Augustus cum in tribunali ut iudex sederet multos homines capitis damnavit. Maecenas re cognita ad tribunal accurrit et ad imperatorem appropinquare temptavit sed frustra cum permagnus populi concursus esset. […]
Un ricco ignorante e il filosofo Aristippo
Olim ad Aristippum, clarissimum philosophum, venit homo ditissimus rogaturus ut filius erudiretur. Philosophus quia in maxima egestate erat, molestum atque incommodum munus non recusavit, sed pro mercede plurimos nummos postulavit. Pretium vero exterruit patrem qui, cum avarus indoctiorque homo esset, putavit mercedem petitam nimiam esse. Itaque indignationem aegre dissimulans exclamavit : Si ita est , […]
Dio mette alla prova i migliori
quare deus optimum quemque aut mala valetudine aut luctu aut aliis incommodis afficit? Quia in castris quoque omnia periculosa fortissimis imperantur: dux milites lectissimus mittit qui nocturnis insidis hostes agrediantur aut explorent iter aut presidio potiantur. Di sequuntur in bonis viris eandem rationem, quam (sequuntur) in discipulis suis praeceptores, qui plus laboriis ab iis exigunt […]
Bisogna conservare la moderazione in ogni circostanza della vita
Atque etiam in rebus prosperis et ad voluntatem nostram fluentibus superbiam magnopere fastidium arrogantiamque fugiamus. nam ut adversas res sic secundas inmoderate ferre levitatis est praeclaraque est aequabilitas in omni vita et idem semper vultus eademque frons ut de Socrate itemque de C. Laelio accepimus. Philippum quidem Macedonum regem rebus gestis et gloria superatum a […]
Dal terrore alla vittoria
Hannibal multis laboribus magnaque exercitus sui diminutione Alpes superavit. Nam in initinere Haud parvis numerus militum omnesque fere elephantes frigore et asperitates locorum perierunt. Tota Italia, cum Carthaginiensium ducem in summis Alpibus aspicit, magno terrore concutitur, statim pecora agrique deserunt, omnes familiae rusticanae silvas et ferarum cubilia petunt.De adventu hostium nuntio accepto, in omnibus urbibus […]
Usi e costumi dei germani II
Omnibus civitatibus maxima laus est circum se quam latissime solitudines habere,vastatis vicinorum finibus. Hoc proprium virtutis existimant: finitimos victos agros suos relinquere neque quemquam prope (avv.) consistere audere (osare?). In pace nullus est communis magistratus,sed principes civitatum ius dicunt (ius dicere) controversiasque componunt. Latrocinia, quae extra fines cuiusque civitatis fiunt, nullam infamiam habent. Si qui […]
Un astuto poeta
Quidam Graecus poeta qui imperatoris Augusti gratiam sibi conciliare volebat solebat cotidie Augusto occurrere et ei porrigere poema ubi Augustus ut humani generis decus atque lumen Romani imperii continenter celebrabantur. Sed Augustus eius opus semper ignorabat quia malos poetas spernebat. Tandem Augustus viri pertinacia fessus invicem parvum carmen ad poetae ludibrium in charta exarat et […]
Socrate, il più saggio degli uomini
Prime due righe: Socrates atheniensis , qui appolinis oraculo sapientissimus hominum iudicatus est, sua ipsa sapientia cuivis iniciebat admirationem sui . is , cum ab utroque parente bonos mores accepisset , vitam tam honeste as sapienter egit ut ad clarissimum gloriae lumen pervenerit.
L'esercito dei romani
Romanorum exercitus optime ordinatus erat et ad exercitum omnes tribus civitatis homines validos mittebant. Exercituum duces consules erant. Priscis temporibus Romulus et post Romuli obitum alii reges exercitum ordinaverant. Peditatus et equitatus in exercitus ordinibus pugnabant; fabri casta muniebant, munitiones et pontes aedificabant. In peditatu tres ordines militum erant: principum, hastatorum, triarorum: omnes hastis et […]
Filottete
Philoctetes clarus sagittarius Thessalus amicus Herculis fuit eiusque arma muneri accepit. Auxilio Menelao Helenae marito venit et cum ducibus totius Greciae Troianis bellum intulit. Sed olim serpens eius pedem momordit et vulnus haud mortale sed insanabile ei inflixit. Tum Philoctetes magnis tormentis excruciabatur et ob assiduum intolerabilemque dolorem Graecorum castra lamentis implebat. Praeterea omnes duces […]
Gesta di Marco Catone, figlio del Censore
m.cato, catonis oratoris filius, dum inter confertissimos hostes insigniter dimicat, equo delapsus, pedestre proelium aggreditur. nam cadentem manipulus hostium cum horrido clamore circumsteterat, ratus iacentem obtruncare. at ille, citius corpore collecto, magnas strages edidit. cum undique hostes convolarent unum oppressuri, dum Cato procerum quendam petit, gladius ei e manu elapsus in mediam cohortem hostium decidit; […]
Proserpina
Ceres cum raptam a Plutone Proserpinam filiam diu quaessit, tandem aliquando eam esse apud inferos comperit, quia a Plutone, sive Orco, fratre Iovis, rapta fuerat.Pro qua re cum Iovis implorasset auxilium, ille respondit posse eam reverti, si nihil apud inferos gustasset.Illa autem Punici mali in Elysio grana gustaverat: inde Proserpina ad superos remeare non potuit.Ceres […]
Il pavone si lamenta con Giunone della sua voce
Pavo vocem suam aegre ferebat et saepe lusciniae vocem laudabat. Dum parva avis in silva canit pavo clam audiebat et miram eius vocis suavitatem imitari volebat. Cum enim superbus pavo coram aliis avibus canebat vox eius semper absona et iniucunda erat itaque ab omnibus irridebatur. Tum ille postquam saepe contumelias pertulerat ad Iunonem ivit et […]
Un Fedele Amico Di Roma
Anno ab U.c.sescentesimo sexagesimo tertio universa Italia arma adversus Romanos cepit. Id bellum, cum ab Asculanis ortus esset, quia Romanorum praetorem eiusque legatum occiderant, deinde in omnes regiones penetravit. In hoc bello multa gloria tribuenda est Minato Magio, qui, nepos Decii Magii, Campanorum principis, celeberrimi et fidelissimi viri, tantam fidem Romanis praestitit, ut cum legione […]
Lucullo, un impasto di serietà e di spregiudicatezza
In expeditione in orientis regiones Lucullus magnas res gessit,memoria dignas.Nam in multislocis Mithridatem,Ponti regem,proelio vicit atque profligavit Tigranem,potentissimum Armeniae regem.In bellis autem fere invictus,pecuniae tamen avidissimum se praebuit.Ideo,Mithridate denique superato,desidiose et luxuriose vivere coepit.Nam magnis impensis villas sumptuosas et splendidas aedificavit,plenas statuis et vasis pretiosis.Mari quoque damna adtulit:in nonnullis locis enim in aquas magna saxa […]
La villa- fattoria di Plinio
Cum cognoveris gratiam villae meae amoenitatem loci litoris spatium valde laetus eris. Ibi multi greges ovium multa equorum boumque armenta sunt quae hieme de montibus descendunt atque hic caeli tepore gaudent. Villa multis usibus capax est: atrium nec exiguum nec sordidum (est) triclinium amplum cubicula spatiosa; porticus est egregium contra tempestates receptaculum. Mare non pretiosis […]
Dipende dal punto di vista
pastores quidam, ut amici carissimi nuptias celebrarent, complures oves ex suis gregibus mactaverant. Cum convivarum magnus numerus epulis adesset atque laetitiae increbresceret, lupus e proxima silva egressus ad domus ianuam accessit ad videndum quid eveniret. Cum tot ovium ossa, quae passim iacebant, vidit, pastore his verbis vituperavit:”Hoc iniustum est: nemo enim impedit quominus vos multas […]
Le imprese di Augusto
Annos undeviginti natus exercitum privato consilio et privata impensa comparavi, per quem rem publicam a dominatione factionis oppressam in libertatem vindicavi. [Ob quae] senatus decretis honorificis in ordinem suum me adlegit, C. Pansa et A. Hirtio consulibus, consularem locum sententiae dicendae tribuens, et imperium mihi dedit. Res publica ne quid detrimenti caperet, me propraetore simul […]
La colomba e la formica
Alba columba dum in lacunae aquis pennas suas lavat parvam formicam in undis videt. Formica quia undis submergitur flet columbam appellat atque auxilium implorat. Bestiolae lacrimae movent columbae misericordiam; tum columba virgulam formicae praebet et parvam amicam servat. Sed in lacunae ripis agricola columbam videt et ei insidias parat; columbam enim sagittis necare vult. Sed […]
Una ninfa tramutata in eco
Saepius Echo, eximiae pulchritudinis nympha, de Iunone, Iovis uxore et divum regina, iurgia et contumelias dixerat et deae maxime invisa erat. Itaque statuit dea tam impudentem loquacitatem coercere et linguam stultae puellae oppressit. Echo nec surda nec muta fuit, sed, cum verbum audiebat, solium ultimam sillabam ore suo iterabat, nec verba integra pronuntiare valebat. Sic […]